Kwaliteit van informatie: openbaarheid niet vanzelfsprekend
Kwaliteit van informatie
Over het thema Kwaliteit van informatie
De gehele beleidsvorming en -evaluatie staat of valt met de kwaliteit van informatie. Maar voordat informatie zinvol gebruikt kan worden in het beleidsproces, dienen gegevens eerst zorgvuldig verzameld, vastgelegd en verwerkt te worden. We zien echter met regelmaat dat de betrouwbaarheid, volledigheid en toegankelijkheid van deze gegevens, en de daaruit voortkomende informatie, problematisch is. Ook signaleren we tekortkomingen in hoe de gemeente beschikbare informatie gebruikt in het beleidsproces. Dit heeft uiteindelijk zijn weerslag op het zicht en de grip van het stadsbestuur op een beleidsveld.
Over het thema Kwaliteit van informatie
De gehele beleidsvorming en -evaluatie staat of valt met de kwaliteit van informatie. Maar voordat informatie zinvol gebruikt kan worden in het beleidsproces, dienen gegevens eerst zorgvuldig verzameld, vastgelegd en verwerkt te worden. We zien echter met regelmaat dat de betrouwbaarheid, volledigheid en toegankelijkheid van deze gegevens, en de daaruit voortkomende informatie, problematisch is. Ook signaleren we tekortkomingen in hoe de gemeente beschikbare informatie gebruikt in het beleidsproces. Dit heeft uiteindelijk zijn weerslag op het zicht en de grip van het stadsbestuur op een beleidsveld.
Openbaarheid niet vanzelfsprekend
Wat is het probleem?
De intentie van de wetgever is duidelijk: openbaar bestuur moet zoveel mogelijk openbaar zijn. Er zijn wettelijke mogelijkheden om informatie geheim te houden en daarnaast kunnen burgers, journalisten, etc., op grond van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob, vanaf mei 2022: Wet Open Overheid) informatie opvragen. In de praktijk gaat de gemeente niet altijd op een juiste manier om met de mogelijkheden tot geheimhouding en is de wijze waarop de gemeente Wob-verzoeken behandelt niet zonder problemen.
Hoe kan het beter?
- Zorg voor heldere en richtinggevende procedures die kennis vergroten en bijdragen aan het verminderen van complexiteit,
- Zorg voor systemen die de processen rondom geheimhouding faciliteren en het doorbreken van de ingesleten ‘manier van doen’.
- Leg in publiek private samenwerkingen uitgangspunten vast. Het lijkt verstandig om ook daarbij de benadering te volgen: ‘alles is openbaar, tenzij…’.
Projecten
Geheimhouding (2020). Een motivatie voor en belangenafweging bij geheimhouding ontbreken en geheimhouding wordt opgelegd op het hele stuk. De raad bevraagt het college niet actief en bekrachtigt geheimhouding zonder zichtbare overweging. College en raad heffen beide de geheimhouding in onvoldoende mate op.
Beheersing grote projecten: Cultuurcluster Zaanstad (2018). De afweging op het opleggen van geheimhouding lijkt in het verleden onvoldoende doordacht en gemotiveerd. Na een belangenafweging bleek dat het integraal opleggen van geheimhouding onnodig was.
Glasvezel (2015). In de samenwerkingsovereenkomst voor de aanleg van glasvezel in Amsterdam is vastgelegd dat een partij alleen informatie openbaar mag maken als het wettelijk moet. Dit maakt openbare rapportages over doeltreffendheid en doelmatigheid van gemeentelijke inspanningen onmogelijk.
Geheimhouding (2020)
- Bestuur en ondersteuning
- Niet-financiële bedrijfsvoering
- Overige bestuurlijke zaken
Geheimhouding (2020)
Over het onderzoek
Houdt de gemeente Amsterdam meer geheim dan nodig is? Het college van B en W wil open en transparant zijn, en uit zichzelf meer informatie openbaar maken. In Geheimhouding zijn we nagegaan we of dit gebeurde. En in hoeverre het college en de raad bij het opleggen, opheffen en bekrachtigen van geheimhouding handelden volgens de regels en hun eigen kaders.
De resultaten in 2020
De belangrijkste conclusie is dat er, ondanks verbeteringen, meer geheim wordt gehouden dan noodzakelijk is. Het aantal geheime stukken en het aantal vergaderpunten met geheime stukken is toegenomen. Niet alleen binnen deze collegeperiode, maar ook in vergelijking met de vorige collegeperiode die wij onderzochten (april 2009-maart 2011). Voor burgers en zelfs soms voor raadsleden is niet inzichtelijk over welke geheime stukken de raad vergadert. Andere gemeenten zijn op dat punt opener en transparanter.
Beheersing grote projecten: Cultuurcluster
- Bestuur en ondersteuning
- Cultuur
- Deelnemingen en samenwerking
- Sport, cultuur en recreatie
Beheersing grote projecten: Cultuurcluster
Over het onderzoek
In 2013 besloot Zaanstad een cultuurcluster te realiseren op een nog open locatie tegenover het stadhuis. Het was de verwachting dat de bouw in 2018 zou starten. In het cultuurcluster moesten diverse culturele organisaties een plek krijgen. Het was de vraag of met alle beoogde deelnemers goede afspraken waren gemaakt. Ook was er onduidelijkheid over de bijdrage van commerciële activiteiten aan het rond krijgen van de exploitatie. Wij onderzochten wat de stand van zaken was inzake de participatie van instellingen in het cultuurcluster en de exploitatie van het gebouw.
De resultaten
Onze belangrijkste conclusie is dat er geen aanleiding is om de toekomstige participatie in het cultuurcluster nader te onderzoeken. Wel constateren we dat er aan de toekomstige exploitatie van het cultuurcluster een aantal risico’s zijn verbonden. Nadat de gemeenteraad in 2018 besloot dat het cultuurcluster niet zal worden gebouwd, zijn wij het onderzoek definitief gestopt.
Subsidies bewonersondersteuning
- Burgerparticipatie
- Sociaal domein
- Volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en stedelijke vernieuwing
- Wonen
Subsidies bewonersondersteuning
Over het onderzoek
De gemeente wil bewonersondersteuning en belangenbehartiging aanbieden als basisvoorziening aan alle Amsterdammers. Voor deze basisvoorziening ontvangen ASW/WSWonen (thans !Woon), de Huurdersvereniging Amsterdam (HA) en het Emil Blaauw Proceskostenfonds jaarlijks een subsidie. We onderzochten hoe de gemeente borgt dat de beschikbaar gestelde subsidies doeltreffend, doelmatig en rechtmatig worden besteed. De ASW en HA waren organisatorisch sterk aan elkaar verbonden. De gemeente wilde de organisatorische banden tussen de ASW en HA ontvlechten. Wij hebben in dit onderzoek tevens bekeken hoe de gemeente dit proces heeft aangestuurd.
De resultaten in 2017
We constateren dat de subsidieaanvragen voldoende informatie bevatten om te beoordelen of de activiteiten van de instellingen aansluiten op het gemeentelijk beleid. De informatie om de doelmatigheid van het beleid en de doelmatigheid van de bedrijfsvoering van de instellingen te beoordelen, is echter nog onvoldoende of wordt te weinig gebruikt. Het ontvlechtingsproces van de Huurdersvereniging Amsterdam (HA) en ASW (thans !WOON) had beter gekund.
Glasvezel in Amsterdam
- Bestuur en ondersteuning
- Deelnemingen en samenwerking
- Ruimtelijke ordening
- Volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en stedelijke vernieuwing
Glasvezel in Amsterdam
Over het onderzoek
De gemeente Amsterdam wil de hele stad zo snel mogelijk voorzien van een fijnmazig glasvezelnet met zo min mogelijk gemeentelijke middelen. Daarom richtte de gemeente met private partijen het bedrijf Glasvezelnet Amsterdam BV (GNA) op. De gemeente Amsterdam ziet de aanleg van glasvezel als een publieke taak waarvoor zij verantwoordelijk is. Ze kan die verantwoordelijkheid op verschillende manieren invullen. Wij onderzochten of er bijstelling nodig is in de manier waarop de gemeente haar publieke taak via GNA uitvoert. En of er meer algemene lessen zijn te trekken over het deelnemingenbeleid.
Resultaten
We concluderen dat voorafgaand aan de start goed is nagedacht over de uitgangspunten van dit samenwerkingsverband met private partners waarmee de aanleg wordt gerealiseerd, maar dat de uitwerking van het beleid hiaten vertoont en de controle op de uitvoering onvoldoende is geweest.