Evaluatie en verantwoording: gebrek aan politieke of bestuurlijke aandacht

Evaluatie en verantwoording


Over het thema Evaluatie en verantwoording
Door te evalueren en verantwoording af te leggen over gevoerd beleid kijkt een gemeente terug. Het systematisch evalueren van beleidskeuzen en beleidsuitvoering is essentieel om te weten in hoeverre de beoogde doeleinden zijn bereikt en of de gestelde kaders daarbij zijn gerespecteerd. Zo kan het bestuur leren van het verleden en verbeteren waar nodig. Terugkijken heeft ook een belangrijke democratische betekenis: het biedt de mogelijkheid om je als bestuur te kunnen verantwoorden aan politiek en samenleving. Hoewel evalueren belangrijk is en verantwoording door het bestuur een cruciale publieke waarde, gaat het in de praktijk daarmee niet altijd goed.

Gebrek aan politieke of bestuurlijke aandacht

Wat is het probleem?

Politieke of bestuurlijke aandacht zijn van belang voor het op de agenda zetten en houden van een ambitie. Maar we zien dat de belangstelling vaak verdwijnt zodra een politieke of bestuurlijke ambitie in een besluit is vastgelegd. De ambitie zit dan zogezegd in ‘de uitvoeringsfase’ en is daarmee een ambtelijke opgave geworden. De politieke of bestuurlijke aandacht richt zich weer op andere zaken. Soms gaat dat zo ver dat ook vragen over hoe het met de uitvoering gaat niet meer worden gesteld en monitor- of verantwoordingsinformatie de bestuurlijke agenda niet of beperkt bereikt.

Hoe kan het beter?

  • Maak afspraken die borgen dat er enige mate van bestuurlijke aandacht blijft, ook bij ‘going concern’ activiteiten. Bijvoorbeeld door vast te leggen dat:
    • het bestuur jaarlijks over de voortgang en bereikte resultaten wordt geïnformeerd.
    • het bestuur het beleid op structurele basis moet evalueren en heroverwegen.
  • Organiseer structurele aandacht van de gemeenteraad. Bijvoorbeeld door:
    • in de commissieflap expliciet aandacht te vragen voor de door de raad gewenste structurele verantwoordingsinformatie.
    • in de begroting duidelijk te maken welk deel van het budget besteed wordt aan ‘going concern’ activiteiten.

Projecten

Afhandeling meldingen openbare ruimte Weesp (2021). Het afhandelen van meldingen is steeds meer een Amsterdamse aangelegenheid. Bestuurlijke sturing en aandacht blijft nodig, omdat de doelstellingen voor het afhandelen van meldingen en de klanttevredenheid nog niet bereikt zijn. De sturing vindt plaats aan de hand van de maandrapportage, deze rapportage wordt niet geagendeerd in het college.

Fietsdiefstalbestrijding (2020). Er is geen aandacht geweest voor het evalueren en actualiseren van beleid en het ontbrak het college aan alertheid om te signaleren dat de doelstelling om het aantal fietsdiefstallen te verminderen niet werd gehaald.

Verduurzaming warmtevoorziening met warmtenetten (2019). De politieke aandacht en discussie blijven beperkt tot investeringsvraagstukken die samenhangen met gebiedsuitbreidingen. In de weinige keren dat het onderwerp bestuurlijk en politiek besproken werd, kregen fundamentele uitgangspunten en belangrijke keuzes weinig aandacht.

Grip op Westpoort Warmte (2018). Ondanks oplopende risico’s en afnemende transparantie kregen de gevolgen van de uitbreidingen voor de WPW-constructie onvoldoende bestuurlijke aandacht. Slordigheden in vastleggingen zijn veelal niet onderkend, en als dat soms wel gebeurde, leidden ze niet tot bestuurlijke actie.

Inhuur met beleid (2017). Externe inhuur wordt benaderd vanuit een korte-termijn perspectief en niet als een onderdeel van de strategische bedrijfsvoering dat de hele organisatie raakt. Een fundamentele doordenking van het vraagstuk staat niet hoog op de prioriteitenlijst.

Glasvezel (2015). Vanwege het beperkte financiële belang is er weinig bestuurlijke en politieke aandacht voor de participatie van de gemeente in het glasvezelproject. Echter hangen aan het al dan niet succesvol zijn van dit project grote economische belangen.

Informatiewaarde van de begroting (2014). In de begroting is er beperkte aandacht voor indicatoren die ‘going concern’ activiteiten in beeld brengen. Er is vooral aandacht voor indicatoren waar het politieke debat over gaat, ondanks dat het bij de ‘going concern activiteiten’ soms om veel geld gaat.

Gemeentelijke regie in het jeugddomein (2013). Bestuurders tonen weinig aandacht voor de reguliere aanpakken voor risicojongeren en risico- en MPG-gezinnen aanpakken en de resultaten daarvan.

Dienstverlening paspoorten en uittreksels (2012). De dienstverlening lijkt als een uitvoeringsprobleem te worden benaderd in plaats van een beleidsprobleem. Die uitvoering krijgt vervolgens weinig bestuurlijke aandacht, zelfs wanneer in de uitvoering veranderingen plaatsvinden.

Dienstverlening evenementenvergunningen (2012). Rondom de dienstverlening bij vergunningverlening wordt in de begroting hooguit aandacht besteed aan het behalen van de wettelijke termijnen. De dienstverlening lijkt als een uitvoeringsprobleem te worden benaderd en krijgt vervolgens weinig bestuurlijke aandacht, zelfs wanneer in de uitvoering veranderingen plaatsvinden.

Basisregistraties Adressen en Gebouwen (2011). Een visie en regie op het veranderproces binnen de gemeente ontbreekt; het college komt reactief met nieuwe plannen, biedt tijdelijke oplossingen voor gesignaleerde problemen en heeft beperkte aandacht voor de realisatie van het stelsel van basisregistraties voor de gemeente als geheel.

Totaal: 11
2021

Afhandeling meldingen openbare ruimte in Weesp

  • Bestuur en ondersteuning
  • Externe dienstverlening
  • Niet-financiële bedrijfsvoering
  • Ruimtelijke ordening
  • Volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en stedelijke vernieuwing

Afhandeling meldingen openbare ruimte in Weesp

Over het onderzoek
In Afhandeling van meldingen openbare ruimte in Weesp onderzochten we hoe doeltreffend de gemeente Weesp de binnengekomen meldingen openbare ruimte afhandelt.

De resultaten
Wij concluderen dat de afhandeling van deze meldingen na de ambtelijke fusie met Amsterdam is verbeterd. Maar de doeltreffende en doelmatige afhandeling blijft aandacht vragen. Met de overstap op het Amsterdamse meldingssysteem kunnen meldingen eenvoudig worden gedaan. De melder wordt geïnformeerd over de afhandeling en gevraagd naar de klanttevredenheid. Ook de interne monitoringsinformatie over de afhandeling is verbeterd. Het college heeft naar eigen zeggen twee ambitieuze doelstellingen gesteld. Beide zijn niet gehaald.

Lees het hele onderzoek op de projectpagina.
projectpagina
2020

Fietsdiefstalbestrijding

  • Handhaving
  • Veiligheid
  • Veiligheid
  • Verkeer en vervoer
  • Verkeer, vervoer en waterstaat

Fietsdiefstalbestrijding

Over het onderzoek
Naar schatting worden in Amsterdam jaarlijks 28.000 fietsen gestolen. De gemeente bestrijdt fietsdiefstal met verschillende maatregelen. In Fietsdiefstalbestrijding onderzochten we de doeltreffendheid en doelmatigheid van de drie belangrijkste maatregelen die de gemeente Amsterdam heeft genomen om fietsdiefstal te bestrijden: 1) het gratis graveren van fietsen, 2) het controleren van verwijderde fietsen op diefstal door het Fietsdepot en 3) registercontroles bij fietshandelaren.

De resultaten in 2020
Het doel om het aantal fietsdiefstallen te verminderen, is niet gerealiseerd. Het aantal aangiften is in Amsterdam sinds 2012 zelfs licht gestegen (9%), terwijl landelijk het aantal aangiften met 33% is gedaald. De gemeente heeft zelf maar weinig inzicht of de maatregelen bijdragen aan het verminderen van het aantal fietsdiefstallen en wat het kost. Fietsdiefstalbestrijding wordt al lange tijd op de automatische piloot uitgevoerd. Sinds 2010 is het beleid (inclusief de doelstellingen) niet meer geactualiseerd en zijn de maatregelen niet meer heroverwogen. College en raad worden verder nauwelijks nog geïnformeerd door de ambtelijke organisatie, ook niet bij belangrijke besluiten.

Lees het hele onderzoek op de projectpagina.
projectpagina
2019

Verduurzaming warmtevoorziening met warmtenetten

  • Bestuur en ondersteuning
  • Deelnemingen en samenwerking
  • Milieu
  • Volksgezondheid en milieu
  • Volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en stedelijke vernieuwing
  • Wonen

Verduurzaming warmtevoorziening met warmtenetten

Over het onderzoek
Nederland gaat van het aardgas af. In de gesprekken over de verduurzaming van de warmtevoorziening van Amsterdam nemen warmtenetten al lang een belangrijke plaats in. Voordat we besloten onderzoek uit te voeren naar dit onderwerp, voerden we eerst een verkennend onderzoek uit naar het beleid van de gemeente over de verduurzaming van de warmtevoorziening.

De resultaten in 2019
We constateren dat er een door de gemeenteraad vastgesteld beleidskader ontbreekt voor het verduurzamen van de warmtevoorziening. Daarnaast zijn de beoogde effecten concreet, maar missen deze scherpte. We zien ook dat het beleidsdoel helder en concreet is geformuleerd. Echter zijn de middelen onvoldoende helder en concreet. Tot slot concluderen we dat het beleid niet tijdig is vastgesteld.

Lees het hele onderzoek op de projectpagina.
projectpagina
2018

Grip op Westpoort Warmte

  • Bestuur en ondersteuning
  • Deelnemingen en samenwerking
  • Economie
  • Economie
  • Ruimtelijke ordening
  • Volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en stedelijke vernieuwing

Grip op Westpoort Warmte

Over het onderzoek
Amsterdam wil bijdragen aan het behalen van de klimaatdoelstellingen van Parijs door de warmtevoorziening in de stad te verduurzamen. Er zijn al vanaf de negentiger jaren twee grote warmtenetten in de stad. Het grootste netwerk is in bezit van Nuon Warmte en het kleine westelijk netwerk is eigendom van Westpoort Warmte. In Grip op Westpoort Warmte onderzochten we de wijze waarop de gemeente Amsterdam sturing gaf aan en verantwoording aflegde over Westpoort Warmte B.V.

De resultaten in 2018
Er zijn verschillende gebiedsuitbreidingen geweest. Bij elke gebiedsuitbreiding moeten de oorspronkelijke afspraken worden aangepast. Dat gebeurt slordig of niet. Daarnaast is de structuur van WPW na oprichting niet meer gewijzigd. Daarom is de structuur nu complex en gedateerd. Tot slot wordt de kennisachterstand over WPW bij de gemeente steeds groter: belangrijke risico’s worden niet gedeeld met de raad. En deze risico’s worden daarom niet betrokken bij het besluitvormingsproces.

Lees het hele onderzoek op de projectpagina.
projectpagina
2017

Inhuur met beleid

  • Bestuur en ondersteuning
  • Financieel beheer

Inhuur met beleid

Over het onderzoek
De discussie over externe inhuur en de wens tot regulering speelt bij verschillende gemeenten. Dit geldt ook voor Amsterdam. Regulering is lastig omdat gemeenten te maken hebben met meer taken, terwijl er ook een streven is naar compacte en flexibele organisaties. Bij veel gemeenten is er ook met een mismatch tussen personeelsvraag en –aanbod door uitstroom van ervaren medewerkers, vacaturestops en een lage interne doorstroom. Door deze ontwikkelingen en de publieke en politieke aandacht voor externe inhuur wordt de bestuurlijke afweging om al dan niet in te huren complex. Met Inhuur met beleid wilden we inzichtelijk maken hoe het gemeentebestuur handelt op het gebied van externe inhuur.

Resultaten in 2017
De hoofdconclusie is dat in de gemeente Amsterdam nog geen sprake is van integraal en samenhangend inhuurbeleid. Het huidige beleid is te typeren als onvolkomen, complex en warrig. We doen vijf aanbevelingen om het beleid te verbeteren. En om een adequate informatievoorziening te realiseren, zodat in de toekomst doelmatige en doeltreffende inhuur wel mogelijk is, en kan worden gecontroleerd.

Lees het hele onderzoek op de projectpagina.
projectpagina
2015

Glasvezel in Amsterdam

  • Bestuur en ondersteuning
  • Deelnemingen en samenwerking
  • Ruimtelijke ordening
  • Volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en stedelijke vernieuwing

Glasvezel in Amsterdam

Over het onderzoek
De gemeente Amsterdam wil de hele stad zo snel mogelijk voorzien van een fijnmazig glasvezelnet met zo min mogelijk gemeentelijke middelen. Daarom richtte de gemeente met private partijen het bedrijf Glasvezelnet Amsterdam BV (GNA) op. De gemeente Amsterdam ziet de aanleg van glasvezel als een publieke taak waarvoor zij verantwoordelijk is. Ze kan die verantwoordelijkheid op verschillende manieren invullen. Wij onderzochten of er bijstelling nodig is in de manier waarop de gemeente haar publieke taak via GNA uitvoert. En of er meer algemene lessen zijn te trekken over het deelnemingenbeleid.

Resultaten
We concluderen dat voorafgaand aan de start goed is nagedacht over de uitgangspunten van dit samenwerkingsverband met private partners waarmee de aanleg wordt gerealiseerd, maar dat de uitwerking van het beleid hiaten vertoont en de controle op de uitvoering onvoldoende is geweest.

Lees het hele onderzoek op de projectpagina.
projectpagina
2014

Informatiewaarde van de begroting (2014)

  • Begroting en rekening
  • Bestuur en ondersteuning

Informatiewaarde van de begroting (2014)

Over het onderzoek
In 2013 onderzochten we of de nieuwe opzet van de begroting van de gemeente Amsterdam niet ten koste is gegaan van de informatiewaarde van de begroting. En in 2014 voerden we dit verdiepende onderzoek uit. We onderzochten de betekenis van de indicatoren uit de programmabegroting voor de bedrijfsvoering van de diensten DIVV en DMO. Daarnaast hebben we gekeken of een buurtbegroting, zoals in stadsdeel Oost werd opgesteld, de informatiewaarde zou kunnen verhogen.

Resultaten in 2014
Onze hoofdconclusie is dat de indicatoren uit de gemeentelijke P&C-cyclus over het algemeen redelijk aansluiten op de bedrijfsvoering van de diensten. De diensten leveren deze indicatoren zelf aan. Voor het volgen van de beleidsuitvoering worden geen of weinig aanvullende indicatoren gebruikt. De beleidscycli op de verschillende beleidsterreinen volgen veelal wel een ander ritme dan het programakkoord. Daarnaast concluderen we dat de gepresenteerde meetresultaten meestal betrouwbaar waren, maar dat het geregeld voorkomt dat de meetresultaten niet op tijd beschikbaar zijn om in de jaarrekening te worden opgenomen. Hierdoor staan in de jaarrekening niet altijd de meest actuele cijfers.

Lees het hele onderzoek op de projectpagina.
projectpagina Informatiewaarde van de begroting (2013)
2013

Gemeentelijke regie in het jeugddomein

  • Sociaal domein
  • Wmo en zorg

Gemeentelijke regie in het jeugddomein

Over het onderzoek
Door de overheveling van taken van het Rijk en de stadsregio naar de gemeente wordt de gemeente Amsterdam in 2015 verantwoordelijk voor een fors budget voor de jeugdzorg. Dit stelt steeds hogere eisen aan de regievoering door de gemeente. Wij onderzochten twee reguliere aanpakken binnen het jeugddomein: de aanpak van risicojongeren in de jeugdnetwerken 12+ en de aanpak van risico- en multiprobleemgezinnen. Daarnaast onderzochten we hoe de gemeente haar regiefunctie invult bij de Top600-aanpak en welke lessen daaruit te trekken zijn voor de gemeentelijke regie in het jeugddomein.

De resultaten in 2013
We concluderen dat het informatiesysteem waarin de gemeente al veel investeerde onvoldoende wordt benut. De gemeente voert op veel plekken binnen het jeugddomein regie. Het onderzoek laat zien dat daar nog het nodige kan worden verbeterd. De gemeente heeft haar rol richting externe partners en de taakverdeling tussen stad en stadsdelen niet altijd even helder gedefinieerd. Voor de verbetering van de regierol kan worden gekeken naar de wijze waarop de gemeente regie voert binnen de Top600-aanpak. Daaruit blijkt onder andere dat bestuurlijke aandacht, monitoring van resultaten en commitment van de partners belangrijke elementen zijn voor goede regie.

Lees het hele onderzoek op de projectpagina.
projectpagina
2012

Dienstverlening paspoorten en uittreksels

  • Bestuur en ondersteuning
  • Externe dienstverlening

Dienstverlening paspoorten en uittreksels

Over het onderzoek
Ook al heb je als Amsterdammer helemaal niets met de gemeente of het stadsdeel waar je woont, toch kom je ten minste één keer in de vijf of tien jaar aan de balie van het stadsdeelkantoor om een nieuw paspoort aan te vragen. Het is bij de afdeling Burgerzaken de belangrijkste dienst die de gemeente aan de burgers levert.

In Dienstverlening paspoorten en uittreksels onderzochten we de kwaliteit van de dienstverlening bij de afgifte van paspoorten en uittreksels. Hiervoor keken we naar de tevredenheid over de kwaliteit van de dienstverlening bij de burger. Ook verzamelden we meer objectieve gegevens (zoals over wachttijden, openingstijden en de kwaliteit van de informatie). En we bekeken of de stadsdelen inzicht hadden in de kosten van de dienstverlening.

Resultaten in 2012
Uit het onderzoek blijkt dat burgers die voor een paspoort of uittreksel aan de balies van de stadsdelen komen, redelijk tevreden zijn over de dienstverlening. Dat is opmerkelijk, want de wachttijden zijn vaak langer dan 20 minuten; de maximale wachttijd volgens de norm van de gemeente. De stadsdelen met de meeste mensen op afspraak (Noord en Oost) hebben gemiddeld de langste wachttijden. Daarnaast blijkt dat stadsdelen redelijk inzicht hebben in de directe kosten van de dienstverlening aan de balies bij het verstrekken van paspoorten en uittreksels.

Lees het hele onderzoek op de projectpagina.
projectpagina
2012

Dienstverlening evenementenvergunningen

  • Bestuur en ondersteuning
  • Externe dienstverlening
  • Handhaving
  • Veiligheid

Dienstverlening evenementenvergunningen

Over het onderzoek
Amsterdam is een aantrekkelijke stad voor het houden van evenementen. De dienstverlening die de gemeente biedt bij evenementen heeft vooral te maken met de manier waarop de vergunningverlening plaatsvindt, zoals heldere regels en procedures of het bieden van extra ondersteuning. In Dienstverlening evenementenvergunningen onderzochten we in hoeverre er bij de dienstverlening van evenementenvergunningen sprake is van een doelmatige en doeltreffende werkwijze. Dat deden we voor zeven stadsdelen.

Resultaten in 2012
Uit ons onderzoek blijkt dat de aanvragers van een evenementenvergunning de dienstverlening van de stadsdelen gemiddeld waarderen met een 6,9. Daarnaast blijkt dat de stadsdelen de vergunning gemiddeld later leveren dan de daarvoor gestelde wettelijke termijn van acht weken. Verder resulteerde uit ons onderzoek dat het proces voor de organisatoren vaak niet duidelijk genoeg is. Soms gebruiken verschillende stadsdelen verschillende regels waaraan de organisator zich moet houden. En komen er onvoorziene kosten bij, zoals kosten voor een drank- en horecaontheffing. Tot slot zagen we dat het moeilijk te bepalen is hoeveel geld het de stadsdelen kost om een evenement te organiseren.

Lees het hele onderzoek op de projectpagina.
projectpagina
2011

Wettelijke basisregistraties (2011)

  • Bestuur en ondersteuning
  • Niet-financiële bedrijfsvoering

Wettelijke basisregistraties (2011)

Over het onderzoek
Sinds 1998 is de Nederlandse overheid actief bezig met het verbeteren van de digitale dienstverlening aan burgers en bedrijven. Overheden leggen nu gegevens vast in basisregistraties over twaalf thema’s, zoals inkomen en adressen. Deze basisregistraties zijn aan elkaar gekoppeld en samen vormen ze een stelsel van basisregistraties. Een van de basisregistraties die het college van burgemeester en wethouders moet invoeren is de Basisregistraties Adressen en Gebouwen (BAG). Hierin worden gegevens van adressen en gebouwen vastgelegd die de diensten, bedrijven en stadsdelen van de gemeente Amsterdam (de gebruikers) moeten gaan gebruiken bij bijvoorbeeld het afgeven van een woonvergunning.

In Basisregistraties Adressen en Gebouwen onderzochten we in hoeverre Amsterdam op schema lag om de BAG voor de wettelijke datum (1 juli 2011) te realiseren.

Over het onderzoek in 2011
We concluderen dat deze deadline niet zal worden gehaald. We zijn van mening dat de gemeente Amsterdam de invoer van de BAG heeft onderschat en bij het invoeren van (het stelsel van) basisregistraties nog maar weinig van haar ambities heeft gerealiseerd. We denken dat het invoeren en gebruiken van de BAG niet los te zien is van het invoeren van het stelsel van basisregistraties.

Lees het hele onderzoek op de projectpagina.
projectpagina Wettelijke basisregistraties (2014)